پشم سنگ یا rockwool چیست؟
مقدمه
در جواب به سوال پشم سنگ rockwool چیست می توان گفت که یک ماده ی غیر فلزی و غیر ارگانیک است که از سنگ های آتشفشانی مانند دولومیت و بازالت تشکیل می شود. پشم سنگ را می توان در اشکال مختلف یافت از جمله لوله ای، تخته ای، پتویی، لحافی و مکعبی که بیشتر در کشاورزی از این نوع استفاده می شود. در واقع پشم سنگ الیاف فیبر شده ی سنگهای آتشفشانی است که با مقداری چسب یا رزین شکل دهی می شود. پشم سنگ بیشتر در صنعت برای عایق کاری به ویژه عایق حرارتی استفاده می شود. پشم سنگ قابلیت عایق بودن در مقابل دمای حدود 700 درجه ی سانتی گراد را دارد و می تواندبه عنوان عایق صوتی نیز مناسب عمل کند. بخشی از ویژگی های پشم معدنی باعث شده تا از این محصول در کشت هیدروپونیک نیز استفاده شود.
یکی از این ویژگی های آن قدرت نگهداری آب است. شکل الیافی آن به صورت بافتی سبک و یکنواخت در تراکم، هم قابلیت نگهداری آب بالایی به آن بخشیده (مانند اسفنج) هم باعث شده است که تخلخل هوای مناسبی داشته باشد. از آنجایی که این محصول از مواد معدنی تشکیل شده کاملا با محیط زیست سازگار است از این رو می توان از آن برای پرورش گیاهان در سیستم هیدروپونیک استفاده کرد.
ویژگی های پشم معدنی
از مزایای rockwool می توان به PH قابل کنترل آن اشاره کرد. در واقع در حالت عادی PH پشم معدنی خنثی است اما به راحتی می توان با افزودن مواد مختلف میزان آن را کنترل کرد. یکی دیگر از مزایای پشم معدنی عدم وجود آلودگی های مختلف مانند قارچ ها، باکتری ها، بذر گیاهان یا تخم حشرات در آن است که باعث می شود بدون نگرانی از آن برای پرورش گیاهان مختلف استفاده کرد. این محصول یکی از امن ترین بسترهای کشت برای تولید انواع نشا به شمار می رود.
تخلخل مناسب و قدرت نگهداری آب این محصول می تواند محیط رشد مناسبی برای ریشه ی گیاه فراهم آورد تا هم خوب ریشه دوانی کند هم حداکثر تاچ رطوبتی برای ریشه ی گیاه فراهم شود. با این ویژگی کنترل تغذیه ی گیاه نیز ساده می شود.
در مدیریت سیستم های کشت بدون خاک هیدروپونیک فاکتور حائز اهمیت است:
- میزان PH
- میزان EC
- تخلخل هوا
- قدرت نگهداری آب
- تغذیه گیاه
- کنترل آلودگی
- دمای محیط
پشم سنگ یا rockwool را می توان جزو بسترهای کشت مرغوب در کشت هیدروپونیک دانست. استفاده از پشم معدنی در گلخانه ها کمک بسیار زیادی به منظم و مرتب بودن محیط گلخانه می کند.
چرا پشم سنگ rockwool انتخاب اول کشاورزان نیست؟
اما دلایلی وجود دارد که باعث شده است کشاورزان کمتر از این بستر استفاده کنند. اصلی ترین دلیل، قیمت بالاتر آن نسبت به دیگر بسترهای کشت مانند کوکوپیت و پیت ماس است. از این رو برای پایین آوردن هزینه ها، کشاورزان به دیگر بسترهای کشت رو می آورند. یکی از دیگر عوامل ، ایجاد سوزش در پوست هنگام کار با پشم معدنی است. مانند کار با پشم شیشه، قسمت هایی از الباف بسیار نازک در پوست نفوذ کرده و ایجاد التهاب و سوزش می کند.
این محصول را نمی توان با دیگر بسترهای کشت ترکیب کرد و یا ترکیب آن چندان منطقی به نظر نمی رسد. زیرا بافت یکپارچه ی آن یکی از ویژگی های مهم است که با این کار از بین می رود و همچنین نمی تواند مزیت چشمگیری به دیگر بسترهای کشت اضافه کند که کشاورز مجاب به ترکیب آن با بستر کشت دیگری شود. به طور خلاصه مزایا و معایب این ستر کشت را می توان اینگونه شمرد:
روند رشد گیاه در پشم سنگ rockwool
به دلیل ساختار اسفنجی و یا متخلل , انتقال هوا به داخل آن به راحتی انجام می شود . همین خاصیت باعث آن شده است که رطوبت را به خوبی جذب و نگه داری کند. بنابراین هم هوادهی به بهترین شکل به ریشه گیاه انجام می شود و هم نگرانی از بابت کمبود آب دیگر وجود نخواهد داشت. به دلیل بافت نرم پشم سنگ و وجود روزنه های بسیار در ساختار آن، ریشه گیاه به راحتی رشد می کند و هیچ مانعی بر سر راهش وجود ندارد.
علاوه بر این به دلیل کدر بودن پشم سنگ هیچ نوری به داخل آن وارد نمی شود. همین خصوصیات ویژه باعث محبوبیت پشم سنگ به عنوان بستری مناسب برای کشت هیدروپونیک شده است. در یک پشم سنگ با ضخامت 5 سانتی متر و دانسیته 50 می توانید به کاشت گیاهان با سایز کوچک و متوسط اقدام کنید. برای کاشت گیاهان با سایز بزرگتر باید از دو لایه پشم سنگ یا بیشتر استفاده شود. سپس پشم سنگ را به داخل گلدان یا ظرفی برای نگه داری انتقال دهید.
مزایای پشم سنگ
- اسیدیته ی خنثی که به راحتی قابل کنترل است
- نگهداری آب مناسب
- تخلخل هوای خوب
- رسانایی قابل قبول EC
- استریل کردن آن به سادگی انجام می شود
- مناسب برای نشا
معایب پشم سنگ
- قیمت بالا
- ایجاد وزش در پوست هنگام کار لا آن
- مناسب نبودن برای ترکیب با دیگر بسترهای کشت
- نسبت به تفاوت قیمتی آن با بسترهای کشت دیگر مزایای بیشتر اراده نمی دهد